Göz tembelliği ne demektir ve nasıl gelişir?
Göz tembelliği yani ambliyopi, bir gözün çeşitli nedenlere bağlı olarak az görmesi sonucu bu gözden beyne giden uyarıların beyin tarafından ihmal edilmesi durumudur. Ambliyopi, genetik veya kalıtsal faktörlere bağlı gelişebilir. Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme çalışmaları (fMRG) ile beyinde gelişen nöronal aktivite süreçleri daha iyi izlenebilecek ve bu olayın gelişimine ışık tutulabilecektir. Son zamanlarda başı şaşılık tiplerine neden olan genler bulunmuştur.
Ambliyopi, genellikle 3 nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir:
- Düzeltilmemiş kırma kusurları
- Şaşılık yani kayma
- Görmeyi bozan kornea, lens, vitreus ve retinayı tutan göz içi hastalıkları ve göz kapağı/ diğer göz çevresi hastalıkları
Göz tembelliği tedavisi
Ambliyopi tedavisinde amaç; her iki gözde normal ve eşit görme sağlanması, binoküler uyumun ve derinlik algısının kazandırılmasıdır. Tedavide yapılması gereken öncelikle altta yatan nedenin tedavisidir. Örneğin, ambliopi nedeni kırma kusuru ise uygun numarada gözlük verilir ve iyi gören göze kapama tedavisi uygulanır. Burada amaç çocuğun ambliyopik gözünü mutlaka kullanmasını ve odaklamaya zorlamasını sağlamaktır. Kapama tedavisiyle, çocuğun daha iyi gören veya daha güçlü olan gözü belli saat periyodlarında kapatılarak diğer gözünü kullanmaya teşvik edilir. Günlük kapama süresi ve kapama tedavisinin uzunluğu doktor tarafından belirlenir ve bazen bu tedavi yıllarca sürebilir.
Kapama tedavisi ne kadar erken yapılırsa ambliyopiye bağlı görme kaybı riski o kadar azalmaktadır. 10 yaşından sonra yapılan kapama tedavisinin görme üzerine etkisi genellikle daha az olmaktadır. Ancak 17 yaşına kadar kapama tedavisinden fayda gören ve görmesi artan hastalar mevcuttur. Dolayısıyla geç tanı konmuş olsa bile kapama tedavisi denenebilir.
Ambliyopinin kaynağında şaşılık varsa gözlük veya ameliyat düşünülür. Görmeyi bozan konjenital katarakta bağlı ambliopi gelişimi varsa katarakt ameliyatı yapılır. Ambliopi göz kapağındaki kapiller hemanjioma bağlı ise hemanjiomun medikal veya cerrahi tedavisi gerekir.
