Kontakt lens nedir? Çeşitleri nelerdir?
Kontakt lens, gözün yüzeyini kaplayan gözyaşı tabakası üzerine yerleştirilen ince, kavisli bir mercektir. Bu lensin kendisi aslında şeffaftır ancak çoğu kez kullanıcıların elinde daha kolay görülsün diye çok az renklendirilir. Kontakt lensler yumuşak, sert, hibrit ve skleral lensler olarak 4 gruba ayrılır.
Yumaşak lensler: Günümüzde kontakt lens kullanıcılarının çoğu yumuşak lens takmaktadır. Yumuşak lensler hidrojel ve silikon hidrojel yapısındadır. Silikon hidojel lenslerin oksijen geçirgenliği daha fazladır ve hidrojel lenslere göre daha çok kullanılmaktadır.
Sert lensler: Bu tip lensler günümüzde gas permeable (GP) veya rigid gas permeable (RGP) lensler olarak anılmaktadır. Bunlar eskiden PMMA (polimetil metakrilat) maddesinden yapılıyordu ancak son yıllarda florosilikon akrilattan yapılma RGP lensler kullanılmaktadır. Yumuşak lenslere göre daha iyi optik düzeltme sağlar. RGP lensler, su içermezler, protein depozit birikimine ve enfeksiyona daha dirençlidir.
Hibrit lensler: Ortası RGP yapısında etrafı yumuşak lens yani hidrojel yapısındadır. Yumuşak lenslere göre daha iyi optik düzeltme sağlar. Ancak pahalıdır ve takıp çıkarması daha zordur.
Skleral lensler: Bunlar geniş çapı olan ve korneanın tüm yüzeyini kaplayıp skleraya oturan gaz geçirgen lenslerdir. Keratononus, korneal ektazi, yüksek astigmatizma ve presbiyopi tedavisinde kullanılabilirler.
Kullanım süresine göre günlük atılan (daily disposable), 2 haftalık (disposable), 1-3 aylık (frequent replacement), 6 ay ve daha uzun kullanılan (reusable veya standard) kontakt lens tipleri vardır.
Kontakt lensler dizaynları göre de 4 grupta sınıflandırılabilir:
- Sferik lensler: miyopi ve hipermetropi düzeltilmesi için
- Bifokal/multifokal lensler: uzak ve yakın görmenin düzeltilmesi için
- Ortokeratoloji lensleri: korneanın yeniden şekillendirilmesi için
- Torik lensler: astigmatizmanın düzeltilmesi için kullanılır.
Kontakt lens uygulaması nasıl yapılmalıdır?
Kontakt lens kornea üzerinde ne kadar paralel konumlandırılırsa hasta konforu da o kadar artar ve sorunlar en aza indirgenir. Gözün biomikroskopik muayenesinin yanı sıra, korneanın eğrilik yarı çapı (keratometri) ve kornea ön ve arka yüzeylerinin ‘bilgisayarlı kornea topografisi’ ile ölçümü yapılır. Kontakt lenslerin, materyali, tüm çapı, eğrilik yarı çapı, dioptri gücü, merkezi kalınlığı, su içeriği, iyonik ya da non-iyonik oluşu gibi yüzey özelliklerini belirleyen parametreleri vardır. Hastanın gözüne ait çeşitli özellikler de değerlendirilir. Örneğin göz yaşı miktarı, allerji, kapak gerginliği, kuru iklimde yaşama gibi parametrelerin her birisi kontakt lens seçimini etkileyebilir.
Kontakt lens kullananların dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?
Kontakt lensin kalitesinin yüksek olması önemli bir ön koşuldur. Ancak bu kontakt lensin, göze uyum sağlaması en az yapım kalitesi kadar önemlidir. Dolayısıyla, yukarıdaki anlatılan sürecin önemi daha iyi ortaya çıkmaktadır. Üçüncü olarak kontakt lens bakımı da çok önemlidir. Uygun kontakt lens solüsyonu kullanılması ve en küçük bir kızarıklık, çapaklanma, görme bulanıklığı sorunu olduğunda doktor kontrolü önerilir. Kontakt lens kullananlarda en korkulan durum kornea enfeksiyonudur. Kontakt lens kullanan hastalarda görülan Acanthamoeba keratiti ve diğer keratit tipleri zor tedavi edilebilen korneada ciddi opaklaşmaya yol açan bir enfeksiyon grubunu oluşturmaktadır.
